Gekaapt door de zieligheidsindustrie

Wat herdenken we eigenlijk

Officieel is de dodenherdenking duidelijk: alle slachtoffers van oorlogsgeweld. Vroeger was het specifieker, en herdachten we alleen de doden aan Nederlandse zijde in de Tweede Wereldoorlog.

Tegenwoordig hebben we het zover uitgebreid dat we bij wijze van spreken de kok die gisteren zijn teen stootte in Kunduz nog herdenken als slachtoffer.

Er is echter één uitzondering.

Ook Duitse slachtoffers?

Het relletje van dit jaar betreft het besluit van de gemeente Bronckhorst om ook tien gesneuvelde Duitsers mee te nemen in de herdenking. Nadat al eerder een beroerd ‘gedicht’ over een foute oudoom was gesneuveld bij de nationale herdenking, richt gans de aandacht zich nu op de schande in een Gelders dorpje.

Wehrmacht vs. SS

Wat in de pers nergens naar boven te halen valt zijn de omstandigheden waaronder deze Duitsers gesneuveld zijn. Sterker nog, of het om Wehrmacht of SS gaat wordt nergens gemeld.

Slechts de foto in de Stentor biedt uitkomst; het gaat om Wehrmacht en Luftwaffe personeel. Dit leidt tot een interessante vraag: zijn normale militairen die gesneuveld zijn in de normale uitoefening van hun taak geen herdenken waard omdat ze voor de aggressor streden?

Is, met andere woorden, de reden waarom iemand een oorlogsslachtoffer relevant voor de reden om te herdenken? De Wehrmacht had hier niks te zoeken, en ‘bevel is bevel’ is na de oorlog vastgesteld als geen goed excuus. Maakt het deze paar soldaten en onderofficieren daar echter minder slachtoffers van oorlogsgeweld van?

Hoe pertinent leggen we de grens tussen normaal mens en oorlogsmisdadiger? Een Waffen-SSer meldde zich vrijwillig uit ideologische overwegingen bij een misdadige organisatie aan, en die herdenken gaat mij een brug te ver om die reden, maar gewone soldaten omgekomen in normale krijgshandelingen? Ik zou het geen landelijke rel waard vinden, vooral gegeven de manier waarop we het slachtofferbegrip toch al opgerekt hebben.

Me dunkt dat een goede bezinning op het begrip slachtoffer op zijn plaats is. Dat wordt niet geholpen door hijgerige relletjes en de gebruikelijke beroepsslachtoffers.

De zieligheidsindustrie

Nadat er in de pers al wat over gevallen was moesten natuurlijk de professionele zieligerds zich roeren. Een kort geding werd aangespannen; de organisatoren eisen het slachtofferschap op namens de Holocaustslachtoffers.

Waar de rest van Nederland het slachtofferschap inmiddels tot het belachelijke heeft opgerekt, willen deze eeuwige zeikerds het juist verengen naar hun eigen parochiale kringetje. Niet tevreden met monumenten door het hele land en romanschrijfsters die geen boek kunnen afleveren zonder in het eerste kwart over de Holocaust te beginnen, nee, de rechter moet er aan te pas komen om de mensen in Bronckhorst even te vertellen wie ze wel en niet mogen herdenken.

Alleen al om dit soort zeikerige mensen zou ik de Dodenherdenking het liefst helemaal afschaffen.